SỰ KIỆN, NHÂN VẬT LỊCH SỬ, ĐẶC ĐIỂM CỦA DI TÍCH
Đắc Sở nằm ở phía Bắc của huyện Hoài Đức cũ, đây là một làng cổ có bề dày lịch sử trong quá trình dựng nước và giữ nước của dân tộc. Trải qua hàng ngàn năm lịch sử, các thế hệ nhân dân Đắc Sở cần cù lao động, sáng tạo, khai phá và cải tạo đất đai lập nên những xóm làng trù phú, anh dũng, kiên cường trong đấu tranh chống giặc ngoại xâm, góp phần bảo vệ quê hương đất nước, xây dựng nên những truyền thống đầy tự hào của quê hương. Đắc Sở là địa phương có bề dày lịch sử lâu đời, làng có các dòng họ như họ Nguyễn, họ Tạ, họ Quang, họ Vương, họ Bá, họ Tuấn, họ Đình, họ Lê… tạo cho xóm làng Đắc Sở những nét văn hóa phong phú của vùng quê với nhiều truyền thống vẻ vang. Nhân dân Đắc Sở có truyền thống yêu nước chống giặc ngoại xâm bảo vệ đất nước. Trong làng, mỗi dòng họ xây dựng một nhà thờ để thờ tổ họ, đồng thời cũng là nơi họp mặt con cháu trong những ngày chạp họ trong năm. Đây là truyền thống tốt đẹp của nhân dân trong làng nhắc nhở nhau về những tôn ty trật tự trong dòng họ, khuyến khích nhau làm điều thiện, giúp đỡ nhau trong lao động và sản xuất, làm giàu cho bản thân mỗi gia đình trong dòng họ và đóng góp xây dựng cho quê hương ngày càng giàu mạnh.
Từ xa xưa, nhân dân làng Cổ Sở nói chung cũng như nhân dân làng Đắc Sở nói riêng đều có lòng nồng nàn yêu nước, anh dũng bất khuất trước kẻ thù. Để bảo vệ mình và bảo vệ thôn xóm, từ lâu ở Đắc Sở đã có các lò luyện võ, từ các lò luyện võ xuất hiện nhiều thanh niên có sức khỏe, tài trí hơn người, họ tham gia chiến đấu bảo vệ đất nước.
Theo lời kể của các bậc cao niên trong họ thì dòng họ Vương Trí trải qua 16 đời trên mảnh đất này, trong thời kỳ phong kiến, cụ Vương Trí Tạc là người tinh thông võ nghệ, giỏi huấn luyện, rèn quân và giao cho giữ chức Quan lãnh. Ông đã không quản ngại gian khổ, không sợ hy sinh, xông pha nơi chiến trận, đánh đuổi giặc ngoại xâm, dẹp loạn ở các địa phương. Với nhiều công lao to lớn, ông đã được triều đình, nhà nguyễn khen ngợi và phong giữ chức Phó Quản cơ lĩnh chức lãnh binh tỉnh Bắc Ninh. Sau đó còn ban thưởng cho giữ chức Phấn Dũng tướng quân, Phó lãnh binh. Khi cụ nghỉ hưu còn được vua Tự Đức phong chiếu Lãnh binh đồng thời trung phong cho phụ thân và phụ mẫu có công nuôi dạy con để đền đáp nghĩa quân. Do vậy nên vua đã phong cho cha của ông là “Tiết nghĩa đô úy” Phó quản cơ mẹ, ông là “Cung nhân” và giữ hàng Tứ phẩm.
Tại nhà thờ họ Vương còn lưu giữ ba đạo sắc phong, 01 đạo sắc niên hiệu Tự Đức 25 (1872) và hai đạo sắc niên hiệu Tự Đức 28(1875) thờ Phấn Dũng tướng quân, ông là phó lãnh binh có công trấn giữ tỉnh Bắc Ninh, nhân dân xứ này được thái bình thịnh trị, ông được nhà vua yêu mến, ba lần được tặng sắc phong.
SINH HOẠT VĂN HÓA, TÍN NGƯỠNG LIÊN QUAN ĐẾN DI TÍCH:
Hàng năm, tại nhà thờ họ Vương Trí tổ chức giỗ cụ khởi tổ (cụ tự Phúc Quảng) vào ngày 28/2.
Ngày 18/12, giỗ cụ Vương Trí Tạc làm quan trong triều đình nhà Nguyễn.Theo thông lệ và quy ước của dòng họ Vương Trí hàng năm các thành viên trong dòng họ lại tề tựu đông đủ tổ chức lễ dâng hương tổ tiên của dòng họ tại nhà thờ. Trong ngày này, dòng họ thành kính lễ bái tổ tiên, cầu cho con cháu trong dòng họ mạnh khỏe, đỗ đạt và an khang, thịnh vượng.
Sau nghi lễ, các thành viên trong họ cùng nhau giao lưu trao đổi về phương hướng phấn đấu để cùng nhau đoàn kết làm giàu và đóng góp xây dựng quê hương, đất nước.Từ đó giáo dục truyền thống đạo hiếu gia phong của thế hệ trước, nhằm động viên con cháu tiếp tục phấn đấu, phát huy truyền thống của dòng họ.Trong ngày trọng đại của dòng họ, Hội đồng gia tộc họ Vương Trí còn tổ chức chúc thọ các cụ cao tuổi và tổ chức khuyến học, động viên cho các cháu học sinh, sinh viên đạt thành tích cao trong năm.
Việc thờ phụng tổ tiên, tri ân công đức của tổ tiên là việc làm thể hiện truyền thống “Uống nước nhớ nguồn” một nét đẹp truyền thống văn hóa của người Việt Nam từ ngàn xưa cho đến hôm nay và ngàn sau.
GIÁ TRỊ LỊCH SỬ, VĂN HÓA, KHOA HỌC, THẨM MỸ CỦA DI TÍCH
Nhà thờ họ Vương Trí nằm trong địa danh lịch sử, một mảnh đất giàu truyền thống đấu tranh cách mạng. Tương truyền tại mảnh đất này dòng họ Vương Trí đã sinh trưởng và phát triển, từ đó hun đúc lên truyền thống của gia đình, dòng họ và con cháu trong dòng chảy chung của quê hương và của lịch sử dân tộc.
Trải qua cả thời gian và không gian nhà thờ đã trở thành trung tâm sinh hoạt văn hoá tâm lính của dòng họ, giáo dục tỉnh thần thượng võ, yêu quê hương cho các thế hệ cháu con của dòng họ. Di tích luôn hội tụ và toà sáng những giá trị về truyền thống của các bậc tổ tiên trong dòng họ, góp phần bảo tồn những giá trị văn hoá truyền thống của dòng họ, của địa phương, từ đó góp phần bảo vệ thuần phong mỹ tục để xây dựng phát triển nền văn hoá Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc văn hoá dân tộc.
1. Giá trị lịch sử:
Nhà thờ họ Vương Trí là nơi thờ liệt tổ, liệt tông của dòng họ Vương Trí, nơi củng cố tình đoàn kết, nơi bảo lưu những giá trị văn hoá truyền thống tốt đẹp và giáo dục cho thế hệ trẻ trong dòng họ lòng yêu quê hương đất nước, xây dựng ý thức trách nhiệm cho thế hệ cháu con dòng họ đốii với những di sản văn hoá mà cha ông đã dày công gìn giữ cho đến ngày hôm nay. Nhà thờ là nơi lưu giữ những di vật của tổ tiên. Đây được coi là mái nhà chung, là từ đường của dòng họ bởi ẩn chứa trong đó những thông tin về dòng họ Vương Trí. Nội thất bên trong nhà thờ được sắp đặt trang nghiêm, có thứ tự rõ ràng đầy đủ để con cháu trong dòng họ cũng như người ngoại tộc có thể hiểu về lịch sử của dòng họ.
Nhà thờ họ Vương Trí là nơi thờ cúng tổ tiên của dòng họ. Trong đó có những người con có công với đất nước, lưu danh dòng họ trong sử sách của dân tộc. Ngôi nhà thờ luôn có một vị trí đặc biệt trong thế giới tâm linh của những người con trong dòng họ, những tấm gương sáng của tổ tiên và đồng thời những ước vọng của mỗi con người trong dòng họ được nguyện cầu tại đây.
Việc cháu con dòng họ Vương Trí thờ Tổ tiên dòng họ là biểu hiện truyền thống “Uống nước nhớ nguồn" với tỉnh thần đoàn kết, ý thức nhân văn là một nét đẹp văn hóa tiêu biểu của người Việt nói chung và dòng họ nói riêng.
Sự tồn tại của nhà thờ dòng họ Vương Trí đã ghi nhận tấm lòng, sự tri ân của hậu thể đối với các bậc tiền bối, những người đã có công lớn trong việc khai sinh và làm rạng danh cho dòng họ. Đây là những tấm gương sáng cho sự rèn luyện và ý chí vươn lên, cùng sự thành đạt của những người con của dòng họ có nhiều đóng góp cho quê hương và cho đất nước.
Nối tiếp truyền thống tốt đẹp đó, ngày nay các thế hệ con cháu của dòng họ đã ý thức được niềm tự hào và nâng cao trách nhiệm trong việc phát huy những giá trị tinh thần ấy vào việc cống hiến xây dựng quê hương, đất nước trên nhiều lĩnh vực: Kinh tế, Văn hóa, Chính trị, Khoa học...
2. Giá trị văn hóa, khoa học và thẩm mỹ:
Nhà thờ dòng họ Vương Trí là một di tích còn bảo lưu được những kiểu thức, sắc thái mang tính truyền thống với kết cấu kiến trúc nội tự ngoại khách là lối thờ tự truyền thống của người Việt Nam. Những di vật hiện nay tại nhà thờ mang tính nghệ thuật cao như: Bát hương, ngai thờ, hương án ... Nhà thờ họ Vương Trí là một di tích đại diện cho một dòng họ đã có nhiều đóng góp cho đất nước, nhiều nhân vật hiển danh trong thời phong kiến cũng như trong thời đại Hồ Chí Minh ngày nay, tạo nên tính nhân văn, tinh thần thượng võ, giúp các nhà khoa học tìm hiểu về văn hoá truyền thống văn hóa dòng họ, về tính khoa học trong đó có kết nối cộng đồng, góp phần tìm hiểu những bước đi trong quá khứ của lịch sử dân tộc.
Giá trị thẩm mỹ của di tích là những giá trị bao hàm ở những khía cạnh như giá trị về kỹ thuật, mỹ thuật, giá trị về nghệ thuật tạo hình, giá trị phi vật thể, tư duy về cách bài trí di vật... Những hiện vật mang tính cổ truyền, cách bài trí di vật, cảnh quan không gian... đã hàm chứa tại di tích này, tạo nên một di tích mang tính truyền thống.
Sơ đồ phân bố hiện vật
